Między ustami a brzegiem pucharu
- -
- 100%
- +
Nagle pani Tekla obejrzała się i przystanęła.
– Słyszysz, Jadziu, turkocze! – wołała. – Już jedzie miły konkurent! Wybrałaś go, idźże sama bawić. Nie znam nic nudniejszego nad tego człowieka, ale to nie moja rzecz.
I poszła w inną stronę. Panienka spoważniała natychmiast i zwróciła się do domu, zrywając po drodze kwiaty z rabatki. Nie śpieszyła się wcale.
– Czy mamy ci iść w sukurs126, Jadziu? – żartował Jan.
– Do woli – odparła po swojemu, krótko.
– Zostawiam ci swobodę pierwszego powitania, żebyś się nie potrzebowała krępować – drażnił się dalej.
– Czemu się nie nauczysz krępować języka? – odrzuciła z daleka.
– Z konieczności muszę mówić jako reprezentant rodziny. Żebym ten urząd tobie zlecił, miano by nas za głuchoniemych.
Nie odrzekła nic więcej i znikła w cieniu szpaleru.
– Pan Głębocki często bywa? – spytał Wentzel, patrząc uparcie w to miejsce, gdzie ją cień zakrył.
– Co parę dni, regularnie od obiadu do kolacji.
– Co robią narzeczeni? Rozmawiają?
– Z Jadzią! To by było trochę za trudno. Grają w domino i milczą; czasem przeglądają dzienniki i milczą; w wielkie święta chodzą na spacer i także milczą. W antraktach słuchają gderania pani Tekli.
– A pan co wtedy robi?
– Z początku dotrzymywałem im towarzystwa, alem się tak znudził, że odtąd uciekam na odgłos turkotu bryczki Adama. Ten nieszczęsny wysłuży sobie męczeńską koronę!
– Ma tak piękną nagrodę, że mu się nie dziwię – rzekł z uśmiechem Niemiec.
– Rzecz gustu. Jadzię wysoko cenię, szanuję, uwielbiam jako brat i Polak; ale zakochać się w niej to dla mnie niepojęte, to to samo, co uderzyć do serca tej brzozy u płotu. Mnie do kochania potrzeba życia, śpiewu, śmiechu, choć trochę kokieterii i żartu. Nieprawdaż?
– Niezawodnie. Arkadyjscy pasterze127 wyginęli.
– Oprócz jednego Głębockiego. O, Walenty nas szuka. Pewnie obiad.
Zbliżyli się do służącego i weszli przez taras do wnętrza rezydencji. W sali jadalnej, przy wódce, ujrzał Wentzel cierpliwego Głębockiego. Był to człowiek średniego wzrostu i średnich lat, opalony, suchy, trochę łysawy blondyn. Patrzał spod brwi krzaczastych nieufnie; w ustach miał rys zacięty; długie w dół zwieszone wąsy czyniły go jeszcze dzikszym.
Musiał to być człowiek skrytej namiętności i niesłychanego panowania nad sobą.
Niebezpiecznie było z nim zaczynać walkę – był zazdrosny, mściwy i cierpliwy.
Jan ich zaprezentował – poprzestali na ukłonie. Czy przeczuwali, że będzie między nimi bój na śmierć i życie?…
– Jakże kartofle, Adamie? – zagaił Chrząstkowski.
– Niezgorzej.
– A siewy?
– Schodzą.
„Dobrali się w korcu maku” – pomyślał Croy-Dülmen.
– A twoja „Norma” zdrowa?
Tu ożywiła się posępna twarz Głębockiego.
– Żdżarski targował ją wczoraj – odparł żywiej nieco.
– Sprzedałeś?
– Jeszcze nie. W ostateczności chyba.
– Przecie ją Jadzia chciała nabyć.
– Już nie chce. Mówiła mi…
– Jak to! Przecie coś mówiła? Niesłychane! – żartował wesoły chłopak.
Rysy Głębockiego skurczyły się kamienną ostrością: nie rozumiał żartów.
Wejście dam przerwało rozmowę. Zasiedli do obiadu. Narzeczeni siedzieli obok, ale nie mówili ani z sobą, ani z resztą towarzystwa. Jan z hrabią podtrzymywali rozmowę. Chrząstkowski wypytywał o stolicę. Wentzel przyszedł do siebie i dał się porwać na barwną, tryskającą dowcipem gawędkę. Opisywał berlińskie życie, zabawy, kółka, intrygi, aż wreszcie zdołał zaciekawić babkę – rozmarszczył jej czoło. Wstali od stołu bez żadnej kłótni.
W salonie, wedle opowieści Jana, narzeczeni zajęli się milczącym przeglądaniem dzienników. Młodzi ludzie128
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.
1
linia pałaców Pod Lipami – chodzi o zabudowania wzdłuż alei Unter den Linden (dosł. „pod lipami”), głównego bulwaru starego Berlina, obsadzonego lipami jeszcze w XVII w.; wzdłuż alei tej, prowadzącej od siedziby elektorów do bramy miasta (tzw. bramy brandenburskiej) mieściły się najważniejsze budowle reprezentacyjne i najbardziej okazałe pałace oraz np. Ogród Zoologiczny (Tiergarten). [przypis edytorski]
2
kariatyda – podpora architektoniczna w kształcie postaci kobiecej dźwigającej na głowie np. balkon. [przypis edytorski]
3
Lorelei – tu: tytuł pieśni skomponowanej przez Franciszka Liszta (1811–1886) do słów poematu Heinricha Heinego (1797–1856) opowiadającego tradycyjną legendę niem. o złotowłosej, pięknej dziewczynie imieniem Lorelei (a. Loreley), która z powodu zdrady swego kochanka rzuciła się w rozpaczy w nurt Renu z nadbrzeżnej skały, po czym została zamieniona w syrenę i odtąd zwodziła rybaków i doprowadzała ich łodzie do rozbicia; wysmukła skała nosić miała na pamiątkę tego zdarzenia imię dziewczyny, a u jej podnóża miał zostać ukryty skarb Nibelungów. [przypis redakcyjny]
4
subretka (z fr. soubrette) – pokojówka; także: typ postaci sprytnej służącej występującej w komedii. [przypis edytorski]
5
primo (łac.) – po pierwsze. [przypis edytorski]
6
secundo (łac.) – po drugie. [przypis edytorski]
7
tertio (łac.) – po trzecie. [przypis edytorski]
8
takam niespokojna – skrócone od: taka jestem niespokojna. [przypis edytorski]
9
ciekawym – skrócone od: ciekawy jestem. [przypis edytorski]
10
lampucer (z niem. Lampenputzer) – latarnik, oprawiający i zapalający uliczne lampy. [przypis redakcyjny]
11
birbant – pijak. [przypis edytorski]
12
Metys – osoba, której jedno z rodziców jest Indianinem/Indianką, a drugie rasy białej; tu przen.: mieszaniec (rasowy). [przypis edytorski]
13
po kądzieli – ze strony rodziny matki. [przypis edytorski]
14
uczuwać – dziś raczej: czuć, odczuwać. [przypis edytorski]
15
Antinous a. Antinoos – piękny młodzieniec pochodzący z Grecji, wychowanek i kochanek cesarza Hadriana (76–138; władca Rzymu od 117 r.n.e.), który w miejscu, gdzie chłopiec, mając niespełna 20 lat, utonął w Nilu w 130 r. założył miasto Antinoopolis, ogłosił też Antinoosa herosem, wznosił mu świątynie i uczcił go licznymi rzeźbami, portretami itp.; tu przen.: ideał męskiej młodzieńczej urody. [przypis edytorski]
16
Bayard (1473–1524) – właśc. Pierre du Terrail de Bayard, dowódca wojsk fr. okresu wojen wł., zw. rycerzem bez trwogi i skazy (fr. chevalier sans peur et sans reproche); ideał rycerza. [przypis edytorski]
17
sans peur ni reproche (fr.) – bez trwogi ani skazy. [przypis edytorski]
18
Fraülein (niem.) – panna. [przypis edytorski]
19
Madame (fr.) – pani. [przypis edytorski]
20
knecht (z niem. Knecht: parobek) – żołnierz pieszy w daw. wojsku niem. [przypis edytorski]
21
Fryderyk I Barbarossa (ok. 1125–1190) – książę z dynastii Hohenstaufów, cesarz niem. Św. Cesarstwa Rzymskiego (od 1155 r.); wiąże się z nim mit potęgi Rzeszy Niemieckiej jako kontynuatorki tradycji staroż. Rzymu; odnowił spór o inwestyturę (tj. stosunek lenny cesarza względem papieża), zakończony jego ukorzeniem przed papieżem Aleksandrem III; prowadził wojny z miastami na północy Włoch (przerwane po klęsce pod Legano 1176); zorganizował III krucjatę (1189), podczas której utonął przeprawiając się przez rzekę Salef, na ziemiach Seldżuków (dzisiejsza płd. Turcja); według legendy Fryderyk nie utonął, lecz śpi wraz ze swymi rycerzami w jaskini w górach Kyffhäuser w Turyngii, by kiedyś powrócić i przywołać znów Niemcy do świetności, zapewniając im naczelną pozycję wśród państw europejskich. [przypis edytorski]
22
antypody – przeciwne bieguny; tu: w znaczeniu przenośnym w odniesieniu do charakterów ludzi. [przypis edytorski]
23
ciekawym – skrócone od: ciekaw jestem (przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
24
snadź (daw.) – widocznie, prawdopodobnie. [przypis edytorski]
25
wnijście (daw.) – wejście. [przypis edytorski]
26
kseres (ang. sherry) – hiszp. wino wzmacniane destylatem, zawierające 16–20% alkoholu, pochodzące z Andaluzji, z rejonu Jerez de la Frontera. [przypis edytorski]
27
misywa – pismo, odezwa, orędzie; szczególnie: pismo poselskie, dyplomatyczne, oficjalne oświadczenie. [przypis edytorski]
28
Daj mi tu papieru i pióra – dziś popr. z B.: daj mi tu papier i pióro. [przypis edytorski]
29
wojna francuska – zapewne chodzi o wojnę francusko-pruską 1870–1871. [przypis edytorski]
30
pytaniem o owcach i winie – dziś z B.: pytaniem o owce i wino. [przypis edytorski]
31
ultramontanizm (z łac. ultramontanus: znajdujący się za górami) – pogląd głoszący, że polityka lokalnych kościołów rzymskokatolickich powinna być podporządkowana decyzjom papieża (którego siedziba znajduje się stale w Watykanie, a więc „za górami”; stąd nazwa); ultramontanizm jest więc stanowiskiem oznaczającym usztywnienie doktryny kościoła katolickiego oraz centralizację władzy kościelnej; jego powstanie jako prądu myślowego wiąże się z wystąpieniem papieża Piusa VI potępiającym rewolucyjną Francję w 1791 r., a głównym teoretykiem ultramontanizmu był Joseph de Maistre (1753–1821); ultramontańska dusza przen.: dusza niezwykle religijna, dusza dewotki. [przypis edytorski]
32
suszyć piątki – pościć w piątki. [przypis edytorski]
33
verstanden (niem.) – (czy) zrozumiano. [przypis edytorski]
34
zu Befehl, Herr Graf (niem.) – rozkaz, panie hrabio. [przypis redakcyjny]
35
bardzom ci rada – skrócone: bardzo [jestem] ci rada. [przypis edytorski]
36
peronela (z fr. péronnelle) – osoba głupia. [przypis edytorski]
37
ergo (łac.) – więc, zatem. [przypis edytorski]
38
caput (łac. caput: głowa) – tu: koniec. [przypis edytorski]
39
Torquemada, Tomás (1420–1498) – dominikanin, w latach 1483–1498 generalny inkwizytor w Hiszpanii, królewski spowiednik; jako najbardziej rozpoznawalny urzędnik świętej inkwizycji, stał się synonimem bezwzględności, z jaką działała ta instytucja kościelna. [przypis edytorski]
40
upamiętać się – dziś: opamiętać się. [przypis edytorski]
41
c'est mauvais genre (fr.) – to w złym stylu. [przypis edytorski]
42
po wielu kluczach – tu: po wielu uskokach na boki; po kluczeniu. [przypis edytorski]
43
nun (niem.) – więc; cóż więc. [przypis edytorski]
44
zum Teufel (niem.) – do diabła [przypis edytorski]
45
vel (łac.) – albo. [przypis edytorski]
46
wejść do izby – tu: zostać posłem w parlamencie. [przypis edytorski]
47
facecista (daw.) – żartowniś; por. facecja. [przypis edytorski]
48
kotylion – rozetka ze wstążki przypinana do stroju; tu: wianuszek. [przypis edytorski]
49
zum Henker (niem.) – a niech to; tam do kata. [przypis edytorski]
50
tarant – nazwa umaszczenia konia; konie tarantowate charakteryzują się kontrastowo ciemnymi (karymi a. kasztanowatymi) plamkami występującymi na białej skórze lub odwrotnie: białymi plamkami na ciemnej sierści. [przypis edytorski]
51
Kreutzdonnerwetter (niem.) – do stu piorunów; a niech mnie kule biją. [przypis edytorski]
52
dixi (łac.) – rzekłem. [przypis edytorski]
53
mauvais sujet (fr.) – nic dobrego; urwis. [przypis edytorski]
54
heros balafré (fr.) – bohater z blizną. [przypis edytorski]
55
le grand malheur (fr.) – wielkie nieszczęście. [przypis edytorski]
56
qui portent malheur (fr.) – które przynoszą nieszczęście. [przypis edytorski]
57
comme tu prends feu (fr.) – jak ty się zapalasz. [przypis edytorski]
58
monstre (fr.) – potwór. [przypis edytorski]
59
tu es d'une grossièreté horrible (fr.) – okropny z ciebie grubianin. [przypis edytorski]
60
tu es stupide (fr.) – jesteś głupi. [przypis edytorski]
61
ces Slaves ont leur type à part (fr.) – ci Słowianie mają swój odrębny typ (tj. są rozpoznawalni). [przypis edytorski]
62
veni, vidi, vici (łac.) – przyszedłem, zobaczyłem, zwyciężyłem; tymi słowami miał Gajusz Juliusz Cezar zawiadomić o swoim zwycięstwie nad Farnakesem II, królem Pontu, po bitwie pod Zelą w 47 r. p.n.e.; lakoniczna fraza przekazuje informację zarówno o wyniku wyprawy, jak również o łatwości i szybkości pomyślnego wykonania zadania. [przypis edytorski]
63
pari (fr.) – zakład. [przypis edytorski]
64
Osjanowy bohater – Fingal, jeden z bohaterów występujących w tzw. Pieśniach Osjana, wydanych w 1760 r. przez Jamesa Macphersona jako tłumaczenie z języka gaelickiego utworów celtyckiego barda imieniem Osjan; mimo że szybko (w 1805 r.) starożytny epos okazał się falsyfikatem, a rzekomy tłumacz autorem, tekst zyskał ogromną popularność w dobie romantyzmu i był tłumaczony na liczne języki w całej Europie; najpopularniejsze tłumaczenie fr. Pierre'a Le Tourneura z 1777 r. nosiło tytuł Osian, fils de Fingal, barde du troisième siècle: Poésies galliques (Osjan, syn Fingala, bard z trzeciego wieku: Poezje gaelickie). [przypis edytorski]
65
nie podobna – nie sposób, nie można. [przypis edytorski]
66
bodajem tylko – żebym tylko. [przypis edytorski]
67
bawaria – tu: piwiarnia. [przypis edytorski]
68
z otwartymi ramiony – dziś popr. forma N.lm: (…) ramionami. [przypis edytorski]
69
Tod oder Turandot (niem.) – śmierć albo Turandot; nawiązanie do imienia tytułowej bohaterki sztuki Carla Gozziego Turandot opowiadająca o okrutnej księżniczce chińskiej, która swoim kandydatom na męża zadawała niczym Sfinks trudne zagadki, a tych, którzy nie odgadli czekała śmierć; na podstawie dramatu powstała opera wł. kompozytora Giacoma Pucciniego (1858–1924), dokończona (przez Franco Alfano) i wystawiona dopiero po jego śmierci, w 1926 r. [przypis edytorski]
70
ręce obciągnięte – tu zapewne: wyprostowane, wyciągnięte wzdłuż ciała. [przypis edytorski]
71
Zum Rhein (…) die Wacht am Rhein – słowa niem. pieśni patriotycznej Die Wacht am Rhein (Straż na Renie) autorstwa Maximiliana Schneckenburgera (1819–1849), która wykonywana do muzyki Karla Wilhelma zyskała ogromną popularność, szczególnie podczas wojny prusko-francuskiej; odczytywano ją wtedy (i wielokrotnie później w historii) jako przeciwstawienie się francuskim pretensjom do Alzacji i Lotaryngii oraz uznawaniu Renu za naturalną granicę Francji. [przypis edytorski]
72
factotum (łac.) – totumfacki; osoba zaufana, spełniająca usługi wszelkiego rodzaju. [przypis edytorski]
73
factotum wyrosło – w odniesieniu do zaczerpniętego z łaciny rzeczownika rodzaju nijakiego factotum (totumfacki) autorka konsekwentnie stosuje czasowniki również w formie nijakiej. [przypis edytorski]
74
opoponaks – słodka mirra; wonna żywica używana do wyrobu perfum, kadzideł itp. [przypis edytorski]
75
alle Wetter (niem.) – przekleństwo: do stu piorunów. [przypis edytorski]
76
der Schurke (niem.) – łotr, łajdak, szuja. [przypis edytorski]
77
potztausend (niem. przekręcone Gotts tausend Sakrament) – przekleństwo: do stu diabłów itp. [przypis redakcyjny]
78
schwere Not (niem.) – ciężka bieda; wielki kłopot. [przypis edytorski]
79
Halunke (niem.) – łajdak, łotr. [przypis edytorski]
80
kartuzowie – zakon kontemplacyjny o surowej regule, zał. w XI w. we Francji. [przypis edytorski]
81
trente et quarante (fr.) – dosł. trzydzieści i czterdzieści; nazwa hazardowej gry w karty (inaczej Rouge et Noir, tj. czerwone i czarne) spopularyzowanej w XVII w. we Francji. [przypis edytorski]
82
homeryczny śmiech – niepohamowany, głośny, szczery, serdeczny śmiech; Homer w Iliadzie wspomina o „nieugaszonym śmiechu” bogów. [przypis edytorski]
83
prosit (niem.) – na zdrowie (forma toastu). [przypis edytorski]
84
Mahlzeit (niem.) – pora posiłku. [przypis edytorski]
85
mein Wort (niem.) – dosł. moje słowo; słowo daję. [przypis edytorski]
86
wypadkiem – dziś: przypadkiem. [przypis edytorski]
87
mein Ehrenwort (niem.) – moje słowo honoru. [przypis edytorski]
88
potz Blitz (niem.) – przekleństwo: do pioruna, a niech to itp. [przypis edytorski]
89
fryc (daw.) – nowicjusz, początkujący, debiutant, gapa; por. frycowe (płacić). [przypis edytorski]
90
wety (daw.) – deser. [przypis edytorski]
91
gotówem – skrócone od: gotów jestem (przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
92
verflucht, verdammt (niem.) – przekleństwo: cholerny, przeklęty itp. [przypis edytorski]
93
jurysta (daw.) – prawnik. [przypis edytorski]
94
foliał (z łac.) – księga wielkich rozmiarów. [przypis edytorski]
95
kwestionowany – tu: ten, o który pytano. [przypis edytorski]
96
Donner und Blitz (niem.) – przekleństwo: do stu piorunów (dosł. grzmot i błyskawica). [przypis edytorski]
97
zum Kuckuck (niem.) – przekleństwo: do diabła (dosł. do kukułki). [przypis redakcyjny]
98
cyrkuł – okręgowy posterunek policji; komisariat (w zaborze ros.). [przypis edytorski]
99
parabola – przypowieść. [przypis edytorski]
100
marsch (niem.) – marsz (forma rozkazująca czasownika). [przypis edytorski]
101
plant – teren wydzielony pod torowisko kolei. [przypis edytorski]
102
was gibt's (niem.) – co nowego, co słychać. [przypis edytorski]
103
Gut Mariampol (…) nach Osten (niem.) – majątek ziemski Mariampol; posiadaczka wielmożna pani Tekla Ostrowska; leży około dwóch mil na wschód. [przypis edytorski]
104
poczthalter (z niem.) – urzędnik pocztowy. [przypis edytorski]
105
ein echter Preusse (niem.) – prawdziwy Prusak. [przypis edytorski]
106
schauderhafte Geschichten (niem.) – okropne historie; opowieści takie, że ciarki przechodzą. [przypis edytorski]
107
Scewola – właśc. Gaius Mucius Cordus; legendarny bohater rzymski, który został wysłany, by zamordować króla etruskiego Porsennę oblegającego ze swą armią Rzym w 508 p.n.e.; gdy został jednak schwytany w obozie wroga, włożył rękę w ogień, by dowieść, że nie straszne mu tortury ani śmierć; takie męstwo przekonało Porsennę, by puścić wolno zamachowca; nosił on odtąd z chlubą przydomek Scaevola, tzn. Mańkut. [przypis edytorski]
108
Sie ist verlobt (…) Struka (niem.) – jest zaręczona z panem Głębockim ze Strugi. [przypis edytorski]
109
polnisches Vieh (niem.) – polskie bydlę. [przypis edytorski]
110
wchodowy – dziś: wejściowy. [przypis edytorski]
111
wraży – obcy, wrogi. [przypis edytorski]
112
Nie przyszedłem tu po krytykę i sąd mego ojca i moją narodowość – powinno być raczej: (…) sąd nad moim ojcem i moją narodowością. [przypis edytorski]
113
frant – osoba rozmiłowana w eleganckich strojach i hulaszczym życiu; birbant, hulaka; także: człowiek niepoważny, komediant. [przypis edytorski]
114
niesporo – nieszybko, niełatwo. [przypis edytorski]
115
pan wygląda zmęczony – dziś raczej: pan wygląda na zmęczonego. [przypis edytorski]
116
bonifratrzy – zakon opiekujący się umysłowo chorymi. [przypis edytorski]
117
swoboda zdań – tu: swoboda poglądów. [przypis edytorski]
118
ochronka – daw. przedszkole; zakład dobroczynny zajmujący się wychowaniem ubogich dzieci. [przypis edytorski]
119
Bezirk – powiat, okręg, rejon. [przypis edytorski]
120
ad infinitum (łac.) – w nieskończoność. [przypis edytorski]
121
gotóweś – skrócone od: gotów jesteś. [przypis edytorski]